Biopsja jest specjalistyczną metodą diagnostyczną, która służy do pobrania materiału tkankowego ze zmian podejrzanych o proces chorobowy czy nowotworzenie. Oceny pobranych komórek i struktury tkanek dokonuje lekarz specjalista patomorfolog, korzystając z mikroskopu świetlnego.
Wskazania
Wykonanie biopsji zleca lekarz, który w badaniu fizykalnym lub obrazowym (np. USG) uwidocznił niepokojącą zmianę o niejasnym charakterze. Są to najczęściej różnego rodzaju guzki i guzy, torbiele, powiększone węzły chłonne, zmiany skórne czy zmiany w obrębie błon śluzowych. Biopsja najczęściej wykonywana jest, gdy lekarz podejrzewa obecność zmian chorobowych w takich narządach jak tarczyca, piersi, węzeł chłonny, skóra, błona śluzowa, gruczoł krokowy, wątroba, szpik kostny czy płuca.
Przeciwwskazania
Istnieje niewiele przeciwwskazań do wykonania biopsji jako metody diagnostycznej. Do warunków bezwzględnie uniemożliwiających przeprowadzenie zabiegu zalicza się jedynie brak zgody chorego. Wśród przeciwwskazań względnych do wykonania biopsji wyróżnia się brak współpracy z pacjentem, niewyrównane zaburzenia krzepnięcia krwi, skazę krwotoczną, a także obecność ropnych zmian na skórze w miejscu planowanego nakłucia.
Powikłania
Powikłania po wykonaniu biopsji zdarzają się rzadko, wśród nich jednak najczęściej opisywane jest przedłużające się krwawienie z miejsca nakłucia oraz powstawanie krwiaka.
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC)
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa jest metodą diagnostyczną, której istotą jest pobranie komórek budujących tkankę do badania cytologicznego. Jak sama nazwa wskazuje, wykonuje się ją przy pomocy cienkiej igły, o średnicy około 0,5-0,6mm. Warto zaznaczyć, że nie jest to metoda badania, na podstawie której można postawić rozpoznanie choroby, zwłaszcza nowotworowej. Wykorzystywana jest jako metoda wstępna, przed bardziej zaawansowanymi technikami diagnostycznymi. Wynik biopsji cienkoigłowej należy potwierdzić badaniem histopatologicznym wycinka podejrzanej o proces rozrostowy zmiany, przed wprowadzeniem leczenia. Należy wówczas wykonać biopsję gruboigłową. Badanie może być wykonanie w warunkach ambulatoryjnych.
Przebieg BAC
Lekarz po dokładnym zbadaniu pacjenta, musi precyzyjnie zlokalizować zmianę, którą chce poddać diagnostyce. Kiedy nie jest ona dostępna w badaniu palpacyjnym, lekarz często decyduje się na skorzystanie z metod diagnostyki obrazowej - ultrasonografii (USG) lub tomografii komputerowej (TK) i/lub badań endoskopowych, aby dokładnie ustalić miejsce wkłucia.
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa wykonywana pod kontrolą USG nazywana jest biopsją aspiracyjną cienkoigłową celowaną (BACC). Przy pomocy sterylnej, jednorazowej igły nałożonej na strzykawkę nakłuwa się masę guza i pociąga za tłok strzykawki (dokonuje się aspiracji - stąd nazwa), aby pobrać materiał do badania mikroskopowego. Badanie trwa zazwyczaj kilkanaście sekund. Po pobraniu materiału, nakłute miejsce należy uciskać przez kilka minut jałowym gazikiem, aby zapobiec powstawaniu krwiaka. W przypadku, gdy nakłuta zostanie struktura o charakterze torbielowatym, często po biopsji dochodzi do zniknięcia zmiany.
Uzyskaną treść umieszcza się na laboratoryjnym szkiełku podstawowym, robi cytologiczne rozmazy, utrwala je np. w alkoholu lub pozostawia do wyschnięcia na powietrzu i barwi specjalistycznymi odczynnikami. Za ocenę uzyskanego materiału odpowiada lekarz specjalista patomorfolog.
Zmiany zlokalizowane powierzchownie nakłuwa się zazwyczaj bez znieczulenia miejscowego, zmiany umiejscowione głębiej wymagają dodatkowego znieczulenia, aby zapewnić komfort pacjentowi w trakcie badania. Czas oczekiwania na wynik biopsji wynosi około 7-14 dni roboczych.
Biopsja gruboigłowa
Biopsja gruboigłowa znacznie różni się od biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej materiałem, który się uzyskuje w trakcie badania. Podczas biopsji przy pomocy grubej igły otrzymuje się fragment tkanki o kształcie walca, który poddaje się badaniu histopatologicznemu.
Lekarz ocenia budowę i strukturę całej pobranej tkanki. Natomiast w trakcie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej uzyskuje się jedynie rozmaz komórkowy, który umożliwia cytologiczną ocenę pojedynczych komórek, ale struktura tkanki nie jest widoczna. Na jej podstawie możliwe jest ustalenie rozpoznania choroby nowotworowej oraz jej dokładny rodzaj i stopień zaawansowania.
Przebieg
Zabieg pobierania materiału do badania metodą biopsji gruboigłowej przebiega analogicznie do biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej, używa się jednak znacznie grubszej igły, w związku z tym przed rozpoczęciem badania zazwyczaj stosuje się środki miejscowo znieczulające.
Uzyskany materiał przypomina walec o długości około 1cm i średnicy podstawy około 1,5-4 mm (w zależności od średnicy wykorzystanej igły).
Lekarz patomorfolog utrwala, wybarwia i kroi przy pomocy specjalistycznej aparatury uzyskany fragment tkanki, a następnie ogląda strukturę i budowę tkankową pobranej zmiany.