Rak żołądka

Co to jest rak żołądka i jakie są jego przyczyny?

Rak żołądka należy do najczęstszych nowotworów złośliwych i stanowi około 90% wszystkich nowotworów tego narządu. Inne nowotwory, które mogą wystąpić w żołądku to: chłoniaki, rakowiaki oraz guzy stromalne.

Badania wskazują, że czynniki środowiskowe odgrywają znacznie większą rolę w powstawaniu nowotworów żołądka niż uwarunkowania genetyczne. Jeżeli jednak w rodzinie były wypadki zachorowania na raka żołądka przed 50. rokiem życia, to ryzyko zachorowania pozostałych członków rodziny jest większe i w takim przypadku należy zgłosić się do najbliższej poradni genetycznej.

Jak często występuje rak żołądka?

Polska należy do krajów, w których rak żołądka występuje stosunkowo często w porównaniu z innymi krajami Europy. Obecnie rak żołądka jest pod względem częstości występowania 7. nowotworem złośliwym u mężczyzn i 11. u kobiet, a rocznie notuje się ponad 5000 zachorowań i podobną liczbę zgonów z jego powodu. Mężczyźni chorują dwa razy częściej niż kobiety, większość przypadków raka żołądka występuje po 50. roku życia.

Jednak w ciągu ostatnich lat zaobserwować można stałe zmniejszanie się liczby zachorowań – w latach sześćdziesiątych XX wieku w Polsce chorobę stwierdzano u 9,5 tysiąca osób rocznie, a już w latach dziewięćdziesiątych – tylko u 6,5 tysiąca.

Podobne trendy zaobserwowano już wcześniej w USA i w krajach Europy Zachodniej. Przyczyny tego zjawiska nie są do końca poznane, a wśród kilku hipotez najbardziej prawdopodobna wydaje się zmiana sposobu przechowywania żywności.

Dawniej stosowane sposoby przechowywania żywności, takie jak solenie, peklowanie i wędzenie, zastąpiono chłodzeniem i zamrażaniem. W ten sposób zmniejszenie częstości zakażeń bakterią Helicobacter pylori wpłynęło na zmniejszenie liczby zachorowań na raka żołądka.

Ponadto korzystne wydaje się większe spożycie owoców i warzyw oraz skuteczne kampanie antynikotynowe.

Jak się objawia rak żołądka?

Wczesne objawy raka żołądka nie są charakterystyczne. Wśród nich należy wymienić uczucie pełności i bóle w nadbrzuszu, szybko pojawiające się uczucie sytości, utratę apetytu, utratę masy ciała. Jednakże wymienione objawy mogą występować także w przebiegu innych, mniej groźnych chorób.

W przypadku, gdy niepokojące objawy utrzymują się lub nasilają, zaleca się wizytę u lekarza rodzinnego, a w przypadku osób powyżej 45. roku życia wskazane jest wykonanie badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego (tzw. gastroskopii). Trzeba wiedzieć, że badanie endoskopowe nie musi być bolesne ani nawet nieprzyjemne, jeżeli jest wykonane za pomocą odpowiedniego sprzętu przez doświadczonego lekarza.

Rak żołądka występuje bardzo często (około 50 00 nowych zachorowań w Polsce każdego roku). Objawy, takie jak uczucie pełności w nadbrzuszu, szybko pojawiające się uczucie sytości, utrata apetytu, utrata masy ciała, bolesne przełykanie lub problemy z połykaniem, smoliste stolce i bóle w nadbrzuszu, powinny skłonić do udania się do lekarza.

Wczesne rozpoznanie raka żołądka znacznie zwiększa Twoje szanse na pełne wyleczenie!

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W przypadku wystąpienia opisanych wyżej objawów raka żołądka należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który skieruje pacjenta na badania diagnostyczne.

Jak ustalić diagnozę?

Lekarz ustala rozpoznanie raka żołądka wstępnie na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego oraz badania endoskopowego (gastroskopia) albo – obecnie rzadko – badania radiologicznego górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie badania histopatologicznego (czyli mikroskopowego) pobranego fragmentu żołądka, wyciętego żołądka lub części żołądka, po operacji.

Jakie są sposoby leczenia?

W przypadku wczesnego raka żołądka, w pierwszej kolejności rozważa się leczenie endoskopowe, czyli usunięcie guza podczas endoskopii. Leczenie to jest możliwe tylko w określonych przypadkach i dotyczy pacjentów z wcześnie wykrytym rakiem ograniczonym do błony śluzowej.

W pozostałych przypadkach raka żołądka, jedynym sposobem leczenia dającym szansę całkowitego wyleczenia jest operacja, która polega na usunięciu żołądka (lub jego znacznej części) i okolicznych węzłów chłonnych. Ponadto stosuje się tzw. leczenie systemowe, czyli chemioterapię lub radioterapię w krótkich cyklach w okresie okołooperacyjnym. Zastosowanie leczenia systemowego u części chorych umożliwia przeprowadzenie radykalnej operacji.

W przypadkach, w których rak żołądka jest bardzo zaawansowany (tzn. nie jest możliwe doszczętne wycięcie raka), poza chemioterapią zaleca się często tak zwane chirurgiczne leczenie paliatywne. Leczenie to polega na wykonaniu zespolenia zdrowej części żołądka z jelitem cienkim – w ten sposób powstaje połączenie pozwalające na swobodne przechodzenie jedzenia z żołądka do jelit, z ominięciem miejsca, gdzie znajduje się duży guz nowotworowy.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Najlepsze rokowanie dotyczy chorych na wczesnego raka żołądka (tj. pacjentów, u których naciek raka ograniczony jest do błony śluzowej lub podśluzowej żołądka) – około 90% chorych przeżywa 5 lat od operacji. Niestety w Polsce oraz innych krajach Europy i świata (poza Japonią) tę postać raka żołądka wykrywa się u chorych dość rzadko. U większości chorych (85–90%) w chwili rozpoznania stwierdza się zaawansowaną postać raka żołądka. W takich przypadkach okres 5 lat przeżywa zaledwie 20–30% chorych.

Chorzy leczeni operacyjnie z powodu raka żołądka pozostają w szpitalu około 10–12 dni, po czym wracają do domu, gdzie przechodzą rekonwalescencję. Zależnie od wieku, chorób współistniejących i osobowości chorego, osiągnięcie pełnej sprawności zajmuje kolejne 2–6 tygodni. Chorzy po zabiegu paliatywnym pozostają w szpitalu krócej i wracają do domu już po kilku dniach od operacji.

Czas przeżycia chorych na raka żołądka, u których nie podjęto próby leczenia operacyjnego ze względu na znaczne zaawansowanie choroby, jest różny i wynosi od kilku tygodni lub miesięcy do kilku lat. Tak różny czas przeżycia zależy zarówno od biologii nowotworu oraz od wieku i stanu ogólnego chorego, ale również – w dużej mierze – od jego postawy psychicznej. Chorzy z dużą wolą życia, wierzący w sukces, cechujący się tzw. pozytywnym myśleniem, żyją dłużej. Nie ma żadnych przesłanek wskazujących na to, że postawa, którą określa się jako „oszczędzanie się” (np. spędzanie wielu godzin w łóżku i unikanie wysiłku), przynosi jakikolwiek pozytywny skutek, dlatego też należy zachęcać chorych do aktywności i podejmowania pracy zawodowej.

Co robić po zakończonym leczeniu?

Wszyscy chorzy po operacjach (radykalnych i paliatywnych) oraz chorzy nieoperowani powinni regularnie zgłaszać się do lekarza rodzinnego, chirurga lub onkologa.

Sposób odżywiania zależy od postaci choroby oraz od zastosowanego leczenia. Po radykalnym wycięciu żołądka posiłki należy spożywać często (np. 6 razy dziennie), ale w niewielkich objętościach. Po upływie pewnego czasu od operacji fragment jelita zastępujący wycięty żołądek zaczyna stopniowo poszerzać się, dzięki czemu objętość poszczególnych posiłków może wzrastać. Skład diety nie ma większego znaczenia, oczywiście w pierwszych miesiącach należy spożywać posiłki gotowane a nie smażone, bez ostrych przypraw. Należy również unikać produktów wzdymających.

Chorzy z uogólnioną chorobą nowotworową, u których nie udało się przeprowadzić radykalnej operacji, mają na ogół znacznie upośledzone łaknienie. Z tego powodu, jeżeli tylko wyrażają chęć spożycia posiłku, należy im podać to, na co mają ochotę.

Ważne jest, aby w diecie dominowało białko (mięso, ryby, sery, jajka, mleko), a nie ziemniaki, czy pieczywo. Ponadto – jeżeli to możliwe – należy zachęcać chorych do umiarkowanego wysiłku fizycznego (spacer, robienie zakupów, jazda na rowerze).

Jak uniknąć zachorowania?

Należy leczyć zakażenie H. pylori oraz prowadzić zdrowy tryb życia, czyli m.in. zaprzestać palenia tytoniu, leczyć otyłość, zwiększyć spożycie świeżych, niegotowanych owoców i warzyw. Należy stosować się do zaleceń lekarza w przypadku występowania w żołądku stanów przedrakowych i zmian dysplastycznych.